गोष्टींचं कडबोळं

साने गुरुजींनी मुलांसाठी गोड गोष्टींचे दहा भाग लिहिले आहेत. या गोष्टींना साने गुरुजींनी ‘गोड गोष्टी’ असे नाव दिले आहे. ते लिहितात, ‘‘गोड गोष्टींच्या अनेक भागांतून अनेक प्रकारच्या गोष्टी येतील. गंमतीच्या येतील, गंभीर येतील, हसवणा-या येतील, रडवणा-या येतील, विनोदी येतील, बोधपर येतील, ऐतिहासिक येतील, काल्पनिक येतील. त्या मुलाबाळांना गोड लागोत.’’ या गोष्टी या खरे तर देशोदेशीच्या लोककथा आहेत. आपण दोन भागात या पुस्तकांची ओळख करून घेणार आहोत. पहिल्या एक ते पाच पुस्तकांची नावे खरा मित्र, घामाची फुले, मनुबाबा, फुलाचा प्रयोग आणि दु:खी अशी आहेत. ‘खरा मित्र’ या पहिल्या पुस्तकात एकंदर सहा गोष्टी आहेत. त्या बंगालमधील लोककथा आहेत.

 

‘घामाची फुले’ या पुस्तकात नऊ गोष्टी आहेत. पहिली गोष्ट साने गुरुजींनी ट्रेझर चेस्टमध्ये वाचली होती. ती त्यांनी इथे त्यांना आठवेल तशी त्यांच्या पद्धतीने लिहिली आहे. दुसरी गोष्ट इंग्रजीतल्या ‘डोरा’ या प्रसिद्ध कवितेवरून लिहिली आहे. तिसरी गोष्ट बंगालमधल्या शिशुसाथी या बालमासिकातून घेतली. चौथी गोष्ट एका हिंदी मासिकामधून घेतली. पाचवी गोष्ट स्वामी विवेकानंद यांची आहे. थोडक्यात साने गुरुजींनी कुठून कुठून मिळवून त्यांना आवडलेल्या गोष्टी या पुस्तकात एकत्र दिल्या आहेत.

 

‘मनुबाबा’मध्ये इंग्रजीतल्या जॉर्ज इलियट या कादंबरीकाराच्या ‘सिलास मार्नर’ या कादंबरीतली गोष्ट आहे. पण ती साने गुरुजींना जशीच्या तशी घेतलेली नाही. ती त्यांनी त्यांच्या पद्धतीने आणि थोडक्यात लिहिली आहे. ही मनुबाबा या सुंदर वीणकराची गोष्ट आहे. आपलं काम भलं अन आपण भले अशा वृत्तीच्या मनुला रोज रात्री आपली सोन्याची नाणी मोजून पाहण्याचा छंद असतो. पण ती एकदा चोरीला जातात. काही दिवसांनी एक छोटी मुलगी त्याच्या दाराशी येते आणि मनुबाबाच्या आयुष्यात क्रांती होते. त्या क्रांतीची ही गोष्ट आहे.

 

‘फुलाचा प्रयोग’ या पुस्तकात दोन गोष्टी आहेत. पहिली गोष्ट जगप्रसिद्ध फ्रेंच कादंबरीकार अलेक्झांडर डय़ूमा यांच्या ‘ब्लॅक टय़ूलिप’ या कादंबरीवरून घेतली आहे. मूळ गोष्टीत नावाप्रमाणेच टय़ूलिप हे फूल आहे, पण ते आपल्याकडे पाहायलाही मिळत नाही म्हणून साने गुरुजींनी त्याऐवजी कृष्णकमळ असा बदल केला आहे. ही गोष्ट फुला या तरुणाची आणि कळी या त्याच्या बायकोची आहे. यातली दुसरी गोष्ट जर्मन कवी गटे यांच्या ‘फाऊस्ट’ या महाकाव्यावरून लिहिली आहे.

 

‘दु:खी’ हे पाचवं पुस्तक. हे पुस्तक म्हणजे फ्रेंच कादंबरीकार व्हिक्टर ह्यूगो यांच्या ‘ला मिझराब्ल’ या कादंबरीची गोष्ट आहे. वालजी या म्हाता-याची ही गोष्ट आहे तशीच ती लिली आणि दिलीप यांचीही आहे.

 

थोडक्यात साने गुरुजींनी या पुस्तकांमध्ये देशोदेशीच्या गोष्टी दिल्या आहेत. त्या देताना त्यांना खास मराठी साज चढवला आहे. आपल्याकडे अठरा धान्यांचं मिळून कडबोळं हा पदार्थ केला जातो. तसंच अनेक डाळी एकत्र करून त्यांचे सांडगे केले जातात. हे सांडगे भाजून खा, त्यांची भाजी करा, ते इतर भाजीत टाका..त्यांचा कसाही वापर केला तरी ते चांगलेच लागतात. ते चविष्ट असतात, तसेच पौष्टिकही असतात. गुरुजींच्या या ‘गोड गोष्टी’ही या सांडग्यांसारख्याच आहेत. यातलं कुठलंही पुस्तक कधीही हातात घ्यावं आणि त्यातली कुठलीही गोष्ट वाचायला सुरुवात करावी. तुम्ही त्यात रंगून जाल. कारण प्रत्येक गोष्ट अदभुत म्हणावी इतकी रोचक आहे आणि खिळवून ठेवेल इतकी रोमांचक आहे. या गोष्टी कधी तुम्हाला हसायला लावतील, कधी रडवतीलही. कधी शौर्य-पराक्रमाच्या कथा सांगून तुमची हिंमत वाढवतील तर कधी प्रेम-आपुलकीमुळे जग कसं जिंकता येतं हेही सांगतील.

गोड गोष्टी : साने गुरुजी

• भाग १ ते ३
• किंमत प्रत्येकी ६० रुपये
• भाग ४ आणि ५
• किंमत प्रत्येकी ८० रुपये
• प्रकाशक : वरदा प्रकाशन, पुणे